Kombustivel - hare'e tuir atividade iha rai laran

15-09-2017 15:46

Maluk Leitores sira,

    Ohin (15/09/2017) wainhira hader mai husi kama iha tuku 6:00 oras Brasília nian, hau depara ho hanoin ida konaba kontrole no kualidade kombustivel iha ita nia rai doben Timor Lorosa’e. Iha tempu Indonesia to’o ohin loron, hau seidauk hare fiskal ruma husi parte governu nebe monitora kualidade kombustivel, hahu husi distribuidor liu husi importasaun no postos revendedor iha rai laran.

    Ho falta fiskalizasaun iha rai laran, halo konsumidor mak sai vitima tamba prátika ilegal hanesan mistura produtu seluk ba kombustivel hodi hetan lukru as sei la’o bei-beik no laiha ema ida mak sei tau limite.

    Ho experiensia rasik iha ema nia rain, serbisu nudar analista ba kontrole no kualidade ba kombustivel iha estado Goiâs (Brasil), dala barak ita hasoru situasaun balun hanesan: kahur solvente baratu ba gasolina, kahur mina (extraidu husi ai-musan sira) ba diesel (gasóleo) no kahur bee ho etanol, pratika hanesan ne’e komun iha nasaun avansadu.

    Kazu grave ida nebe akontese iha Timor, se hau lasala foin lais mosu iha tinan 2015/16, konaba óleo ba motor (mesin) kareta nia. Kareta balun gripa tiha tamba tau óleo marka foun nebe tama iha Timor. Analiza kazu ida ne’e, katak falã husi ita nia sistema nebe seidauk iha kontrole ba produtu hanesan ne’e. Tan ne’e ema hotu bele hatama produtu saída deit iha ita nian rai sem ita hatene se produtu ne’e iha kualidade ka lae.

    Atu evita situasaun hanesan ne’e, iha Brasil, governu liu husi programa monitoramentu, serbisu hamutuk ho Universidade Pública hotu, fo apoiu finanseiru, infraestrutura no equipamentu hotu atu nune’e ekipa husi Universidade (professor, peskizador no alunus) sira rasik halo monitoramentu, no ekipa husi governu nian akompaña prosesu hotu.

Konsekuensia husi serbisu hamutuk entre parte governu no Instituisaun akademiku, jera rezultadu pozitivu, mak hanesan:

· Osan impostu nebe selu husi importasuan no revendedor kombustivel nian diresiona diretamente ba universidade, husi ne’e ita bele hare aplicabilidade no transparência husi impostu hirak ne’e;

·  Ajuda hamoris kualidade Universidade nian liu husi peskija ba liña ida ne’e, tamba dala barak dosente no alunus sira tenki publika rezultadu ba peskija;

·  Motiva dosente no alunus sira hodi hare fila fali konseitu ba peskija, hanoin ida ne’e bele haburas peskija no kompete ho Universidade sira seluk iha rai liur;

· Kria empregu ba jovens Universitárius sira, liu husi bolsa, estajiu no kontratasaun nudar analista, koletor ba amostra no peskizador;

· Garante kualidade ba kombustivel hotu iha ita nian rai, atu konsumidor labele sai vitima;

· Dosente no alunus hirak nebe envolve iha parte monitoramentu nian, bele ajuda kria norma ba kontrole no kualidade no aprezenta iha sesaun plenária parlamentu nian.

    Hau fiar katak ita nia maun sira iha governu sei hanoin konaba asuntu ida ne’e, atu nune’e ita bele garante kualidade produtu hirak ne’e ba konsumidor no ajuda mos ita nia Universidade hirak iha rai laran morin liu tan.

Hakuak boot ba imi hotu!

 

PEREIRA, J.

(LAMES-UFG)

Voltar

Procurar no site

proprietariu kimika